Bedrijven-index
Planologische Adviesbureaus


A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z
Gemeente Lelystad

Inhoud

Lelystad is de hoofdstad van de Nederlandse provincie Flevoland.

De eerste bewoners kwamen op 28 september 1967 en op 1 januari 1980 werd Lelystad een gemeente.

Tot aan de instelling van de provincie Flevoland op 9 januari 1986 was Lelystad niet provinciaal ingedeeld.

Naam

Lelystad is vernoemd naar Cornelis Lely, de geestelijk vader van de Zuiderzeewerken. De huidige naam stond echter niet van het begin af aan vast. Toen in de jaren na de Tweede Wereldoorlog duidelijk werd dat de nog droog te leggen polders ook een bevolkings- en verzorgingscentrum zouden krijgen, werd her en der in de media gesuggereerd dat die plaats Flevostad zou gaan heten. Dit zinde echter niet iedereen. Eind 1950 verscheen een artikel waarin Kornelis Jansma en Sjoerd Groenman, voorzitter resp. secretaris van het Genootschap 'Flevo' (een onderzoeksfonds annex denktank rondom de Zuiderzeewerken) deze naam op historische gronden afkeurden en voorstelden om Lely de eer te geven. Zij noemden het vanzelfsprekend 'dat naar hem genoemd moet worden de aanzienlijkste plaats in het nieuwe gebied, dat voornamelijk door zijn toedoen aan Nederland wordt toegevoegd' en hun conclusie was dat 'Lelystad' de juiste naam zou zijn. Een Eerste Kamercommissie pleitte hierop bij minister Wemmers voor deze naam. Hij reageerde welwillend, maar gaf aan dat voor een definitieve vaststelling te zijner tijd het oordeel van de Zuiderzeeraad zou worden gevraagd.

De naamkwestie liep verder door. Hoogleraar sociale geografie Alida Vlam werd door de Dienst der Zuiderzeewerken om advies gevraagd, zij schoof de naam 'Flevo' naar voren. Verder werd het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap geraadpleegd. Ook toen, begin 1952, kwam de naam Lelystad weer in beeld, maar de Zuiderzeeraad was intern verdeeld, zo bleek uit een brief van de Raad van 23 juni 1952 aan de minister van Verkeer en Waterstaat. De helft van de leden meende dat het hoofdcentrum 'zeer goed naar Lely zou kunnen worden genoemd, (...) aangezien het als het ware de bekroning van Lely's werk vormt'. Anderen meenden dat Lely zich met 'de vraagstukken van bewoning en dergelijke' nauwelijks bezig had gehouden, maar in dezelfde brief werden ook de tegenargumenten genoemd. De reactie kwam in een brief van 11 november 1952 van de nieuwe minister, Jacob Algera. Hij vond dat naast het gemaal Lely er nog een belangrijk object aan de oud-staatsman moest worden verbonden, te weten de toen geprojecteerde 'C-kern'. "Ik zou deze C-kern dan de naam Lelystad willen geven." De officiële publicatie van het besluit was in de Staatscourant van 30 december 1952.

Een inwoner van Lelystad heet Lelystedeling, Lelystatter of (voor vrouwen) Lelystadse. In Lelystad wordt, ook door de gemeente, over het algemeen over Lelystedeling gesproken

Geografie

Samen met de gemeente Dronten en een klein stukje van de gemeente Zeewolde vormt Lelystad de polder Oostelijk Flevoland. Deze polder maakt deel uit van de Zuiderzeewerken, viel droog op 29 juni 1957 en ligt 4,8 meter onder de zeespiegel. Lelystad is met een totale oppervlakte van 765,39 km² de tweede gemeente van Nederland. Hiervan is echter maar 234,13 km² land, de rest is water (IJsselmeer en Markermeer).

Lelystad wordt aan oostelijke zijde begrensd door de A6. De tweede verkeersader die door de stad loopt is de N302, die loopt van Hoorn naar Kootwijk. Naast de grootste gemeente is Lelystad ook een stad aan het water. In Lelystad zijn veel havens te vinden voor de pleziervaart en woningen met privé-steigers.

In diverse wijken van Lelystad is een bijzondere nummering toegepast. Zo zijn er 24 "wijken" met afzonderlijk genummerde straten, gevolgd door het huisnummer, b.v. Kogge 01-05, Tjalk 15-01 enz. Deze nummering komt voornamelijk voor in de schepenwijken (Tjalk, Kempenaar, Gondel e.d.), in de boswijk (Kamp, Zoom, Griend, Horst e.d.) en in enkele straten van het stadscentrum (De Veste, De Schans en De Stelling). Deze wijken zijn voornamelijk gebouwd in de tweede helft van de jaren '70 t/m de tweede helft van de jaren '80 van de 20e eeuw. In de wijken die hiervoor werden gebouwd (Zuiderzeewijk en Atolwijk) en daarna (Waterwijk, Lelystad-Haven, Landstrekenwijk, Golfpark, Hollandse Hout, Landerijen etc.) komt dit systeem niet voor. Dit systeem van stratennummering is vrij uniek in Nederland. Eerder kwam het al voor in Wijchen (de Blauwe Hof), Zevenaar (Zonegge) en Nijmegen (in de stadsdelen Lindenholt en Dukenburg) en Zeist (Nijenheim, Crosesteijn, Brugakker)

Geschiedenis

Lelystad is een van de jongste woonplaatsen van Nederland. Daardoor is haar geschiedenis ook een korte, maar wel goed gedocumenteerde. Lelystad ligt in Oostelijk Flevoland, de derde polder van het plan-Lely. De Wieringermeer is de eerste, de Noordoostpolder is de tweede en Zuidelijk Flevoland de vierde polder. Oorspronkelijk zou Lely's Zuiderzeeproject worden afgerond met de Markerwaard, maar de vijfde polder is er nooit gekomen.

Oostelijk Flevoland heeft vier woonkernen: twee dorpen (Swifterbant en Biddinghuizen), een kleine stedelijke gemeenschap (Dronten) en een stad (Lelystad). Waar in de Noordoostpolder juist vele dorpen waren aangelegd, werd dit, vanwege schaalvergroting in de landbouw en de toename van het autobezit, in Oostelijk Flevoland niet meer nodig geacht.

In de zomer van 1950 werd een begin gemaakt met de aanleg van de ringdijk van Oostelijk Flevoland. Middenin het IJsselmeer werd het dijkvak Perceel P aangelegd, dat een lengte had van zeven kilometer. Vanaf Perceel P kon aan beide zijden worden gewerkt aan de rest van de ringdijk. Eén kilometer dijkvak was verbreed tot 50 à 100 meter. Op dit verbrede stuk werd een werkhaven aangelegd. Ook werd er een bouwput gegraven voor het gemaal Wortman, één van de drie gemalen die bij de drooglegging van Oostelijk Flevoland werden ingezet. Verder werd een kamp gebouwd waar dijkwerkers en ander personeel werden gehuisvest.

In oktober 1954 kwam het dijktracé tussen Perceel P en Harderwijk gereed. Perceel P was niet langer een eiland. Desondanks werd het verbrede dijkvak omgedoopt tot Werkeiland Lelystad-Haven. De ringdijk van Oostelijk Flevoland werd in september 1956 gesloten, en in juni 1957 viel de polder droog. De ontwikkeling van Lelystad kwam echter niet op gang; lange tijd bestond de stad slechts uit het Werkeiland Lelystad-Haven, dat overeenkomt met de huidige gelijknamige wijk. Pas in september 1967 arriveerden de eerste bewoners van het 'eigenlijke' Lelystad. Vervolgens duurde het erg lang voordat Lelystad als een echte stad werd gezien. Volgens de 'buitenwereld' leefde men in Lelystad in de rimboe. De gemeente Lelystad werd bij wet ingesteld op 1 januari 1980, met als eerste burgemeester Hans Gruijters. In de jaren 80 kreeg Lelystad te maken met leegloop doordat in het zuidwesten van de Flevopolder Almere werd gebouwd. Die nieuwe stad was door haar gunstige ligging ten opzichte van Amsterdam en het Gooi aantrekkelijker voor forensen en andere nieuwe bewoners dan Lelystad. Een periode van leegstand en verpaupering volgde. Halverwege de jaren 90 ging het roer om. Stedenbouwkundige inzichten veranderden en wijken werden geherstructureerd. In de wijk Schouw werden zelfs hele straten met de grond gelijk gemaakt om plaats te maken voor de nieuwe wijk Hanzepark. Inmiddels wonen er weer mensen en werd er tot eind 2009 volop gebouwd. Lelystad zette in op woonmilieus, en zo ontstonden wijken als het Golfresort, een wijk die gebouwd is midden op een golfbaan, en Parkhaven.

De stad is een andere weg ingeslagen; in plaats van slechts een woonstad voor forensen te zijn, wil Lelystad zich meer en meer profileren als een aantrekkelijke woonstad met vele attracties en natuur en werkgelegenheid. Ook wil men meer aansluiting zoeken met de Randstad en met name Amsterdam, omdat ongeveer de helft van de beroepsbevolking in en om Amsterdam werkt. Deze ontwikkeling is ook ingegeven door de recente discussie (2007) over de uitbreiding van het vliegveld Lelystad. Het stadshart, dat stamt uit de jaren 80, werd volledig geherstructureerd. Er worden aansprekende namen uit de architectuurwereld gecontracteerd om Lelystad meer een eigen identiteit en zelfvertrouwen te geven. Voorbeelden zijn het Agoratheater en de Zilverparkkade.

Ook wordt voor het eerst in haar geschiedenis de lange kuststrook een onderdeel van de stad. Omdat er lange tijd sprake was van aanleg van de Markerwaard, heeft de stad zich altijd van het water afgekeerd. Nu deze plannen definitief van tafel zijn, betrekt men het water meer bij de stad en wordt Bataviahaven een echte havenkom. Bataviastad breidt uit richting het water. Ook werkt de gemeente mee aan Marker Wadden, een project van Natuurmonumenten om nieuwe (natuur)eilanden in het Markermeer aan te leggen vlak buiten de kustlijn van Lelystad.

Voor de werkgelegenheid werkt de gemeente Lelystad aan een overslaghaven ter hoogte van de Flevocentrale (ten noorden van de stad) en de luchthaven wordt uitgebreid. De nieuwe wijk Warande zal het bevolkingsaantal, naar verwachting, doen groeien naar 80.000.

In 2012 werd de de Hanzelijn voltooid, een nieuwe spoorlijn tussen Lelystad en Zwolle. Sinds eind dat jaar duurt een treinreis tussen beide steden slechts dertig minuten. Het noorden en noordoosten van Nederland zijn zo in reistijd met de trein dichter bij de Randstad komen te liggen. In Dronten en Kampen zijn nieuwe stations geopend en station Lelystad werd uitgebreid.

Bezienswaardigheden

Lelystad heeft een aantal toeristische attracties. Het bekendst zijn:

  • De reconstructie van het VOC-schip Batavia.
  • De reconstructie (in aanbouw) van een linieschip van de admiraliteit van de Maze en vlaggenschip van Michiel de Ruyter, Hr. Ms. De Zeven Provinciën.
  • Batavia Stad.
  • Batavia-haven met de "Kamper" bruine vloot, grote, historische schepen waarmee dagtrips gemaakt kunnen worden op het IJssel- en Markermeer.
  • Het Nieuw Land Erfgoedcentrum.
  • Het Racm Lelystad (Rijksdienst voor architectuur, cultuurlandschap en monumenten), een instituut voor scheepsarcheologie, toegankelijk via de Bataviawerf.
  • De Oostvaardersplassen, een groot natuurgebied met onder andere wilde konikpaarden, Heckrunderen, edelherten en diverse vogels, waaronder de zeldzame zeearend.
  • Natuurpark Lelystad met onder andere wisenten, Pater-Davidsherten, elanden, ooievaars en kleinklauwotters.
  • Aviodrome, luchtvaartmuseum, gevestigd op het vliegveld Lelystad Airport, ten zuiden van de stad. Het vliegveld is een uitwijkvliegveld voor het zakelijk vliegverkeer van Schiphol en met de verhuizing van het Aviodrome (voorheen Aviodome) van Schiphol naar Lelystad, heeft de stad er een toeristische attractie bij. Er zijn plannen om de Lelystadse luchthaven fors uit te breiden.
  • De grote landschapskunstwerken Observatorium Robert Morris tussen Lelystad en Swifterbant en
  • Exposure van Antony Gormley op de strekdam bij de Houtribsluizen aan de N302.
  • Het voormalige Werkeiland nabij Lelystad-Haven.
  • Bijzondere architectuur in de vorm van de Zilverparkkade en het Agoratheater.
  • Het kunstwerk de zuil van Lely.
  • Het paard van Troje (replica) wordt eind 2017 geplaatst bij de Bataviahaven.

Monumenten

In Lelystad bevinden zich een oorlogsmonument, en een rijksmonument: Scheepswrak VAL1460.

In de gemeente zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte.

Winkelcentra

In Lelystad zijn vier grote winkelcentra: Lelycentre (het oudste winkelcentrum), Stadshart Lelystad (hoofdwinkelcentrum), Palazzo (diverse winkels op het gebied van woninginrichting) en Batavia-Stad dat vooral bekend is van de vele koopjes. Daarnaast zijn er verspreid over de stad diverse kleinere winkelcentra zoals in de Botter, Tjalk, Waterwijk en meer.

Lelystad Airport

Op Lelystad Airport bevestigen zich steeds meer (kleinschalige) bedrijven die zich bezighouden met de luchtvaart. Zoals de Lelystadse luchtvaartmaatschappij AIS Airlines. Nu het vliegveld mag uitbreiden wordt er gerekend op meer bedrijvigheid rondom het vliegveld. Deze zal zich vestigen op bijvoorbeeld het bedrijventerrein Larserpoort en Airport City Garden, een initiatief van de Gemeente Lelystad en belangenorganisatie OMALA. Zo hebben twee hotelketens gemeld een hotel te willen gaan bouwen, beide met 100 kamers, en wil een fastfoodketen gemeld zich vestigen in de buurt van de terminal van het vliegveld.

Gezondheidszorg

Lelystad kreeg pas betrekkelijk laat een ziekenhuis. Het werd opgeleverd in september 1982, een modern groot ziekenhuis. Het ligt in het centrum in de buurt van het treinstation. In eerste instantie was het veel te groot voor Lelystad. Dat kwam door enorme teruggang van de stad begin jaren tachtig. In de periode 1981-1984 vertrokken er meer dan 10.000 inwoners. Dit kwam mede door de grootschalige woningbouw in Almere. Daarnaast waren er toentertijd wijken vol huurwoningen, terwijl er ook een behoefte aan koopwoningen was. Tijdens deze recessie werd het ziekenhuis geopend, en mede daardoor stonden gehele afdelingen leeg. In 1990 fuseerden de ziekenhuizen van Lelystad en Emmeloord tot de IJsselmeerziekenhuizen.

Het ziekenhuis werd bekend doordat er van 1987 tot 1993 de ziekenhuisdramaserie Medisch Centrum West werd opgenomen. Deze maakte gebruik van de leegstaande vierde etage. Ook de stad zelf werd bekender door deze serie. Op vele locaties werd gefilmd en ook veel inwoners werkten mee aan de serie. Ook werd gefilmd in diverse woonhuizen in Lelystad. De populariteit van de serie was voor de gemeente Lelystad een reden om mee te werken, ter promotie van Lelystad. Ook de Nederlandse Spoorwegen werkten mee en belichtten ter promotie van de nieuwe Flevolijn het toen gloednieuwe Station Lelystad Centrum. Er werden ook scènes opgenomen in de trein. De serie is ontwikkeld door de TROS en John de Mol tv-producties (tegenwoordig Endemol).

Voor het overige genoot het ziekenhuis geen goede reputatie. Zo was er in 2002 sprake van een door de Inspectie voor de Gezondheidszorg opgelegde opnamestop, omdat de patiëntenzorg niet meer viel te waarborgen. In de jaarlijkse door opinieweekblad Elsevier gepubliceerde lijst van beste Nederlandse ziekenhuizen stond het IJsselmeerziekenhuis ook in 2007 weer op de allerlaatste plaats. Ook werden in 2008 op last van de inspectie operatiekamers gesloten.

Eind 2008 werden de ziekenhuizen overgenomen en omgedoopt tot MC Zuiderzee.

Sidhadorp Lelystad

In Lelystad bevindt zich al dertig jaar een zogenaamd Sidhadorp. Dit is een buurt waar vele beoefenaars van de transcendente meditatie (TM) wonen en werken. Er is een speciale basisschool waar ook TM wordt onderwezen, er zijn verder een Ayurvedisch gezondheidscentrum, een natuurvoedingswinkel en een vegetarisch restaurant. Het Sidhadorp werd opgericht door de Stichting Harmonisch Leven (SHL).

Vriendschapsband

De gemeente Lelystad heeft een vriendschapsband met de Surinaamse plaats Lelydorp.

Informatie
BurgemeesterMevr. Ina Adema
AdresStadhuisplein 2, 8232ZX LELYSTAD
Postbus91, 8200AB LELYSTAD
Telefoon0320-279320
E-mailgemeente@lelystad.nl
Websitewww.lelystad.nl
Inwoners77000
Oppervlakte765 km2
Gemeenten
A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z
 
Foto's